Twitter ve Haberleşme Özgürlüğü

Hatırlarsınız geçtiğimiz günlerde ( 6 - 7 Mart’ ta) Sayın Başbakan, “ Gerekirse Youtube’ u ve Facebook’ u kapatırız” sözleriyle aslında bugünlere gelineceğinin sinyalini vermişti. O gün ben bunların arasında Twitter’ ı da eklemiştim ama bazı dostlarım İ. Melih Gökçek’ in önünün kapanacağı düşüncesiyle bunun mümkün olmadığını söylemişlerdi. Şaka yollu başlayan bu öngörü maalesef gerçek oldu !..

   

Malumunuz sosyal medya araçlarından biri olan Twitter dün gece saat 23.00 itibariyle kapatıldı.. Her ne kadar DNS ayarlarını değiştiren ve sizi Türkiye dışında başka bir ülkeden bağlanıyormuş gibi gösteren yardımcı programlar sayesinde Twitter’ a erişmek şimdilik mümkün ise de Twitter legal anlamda kapalı !…

Peki bu sürece nasıl gelindi, yapılan işlem ne kadar yasaldır, Anayasa’ ya göre temel hak ve özgürlükler çiğnenmiş midir, konuya bir bakalım istedim..

TC Anayasası’ nın “Temel Haklar ve Ödevler” başlıklı İkinci Kısmı’ nın, “Kişinin Hakları ve Ödevleri” başlıklı İkinci Bölümü’ nde konuya ilişkin bazı düzenlemeler var.

Anayasa’ nın “ C. Haberleşme hürriyeti” başlıklı 22. maddesine göre:

“MADDE 22- (Değişik: 3/10/2001-4709/7 md.)

Herkes, haberleşme hürriyetine sahiptir. Haberleşmenin gizliliği esastır.

Millî güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlâkın korunması veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması sebeplerinden biri veya birkaçına bağlı olarak usulüne göre verilmiş hâkim kararı olmadıkça; yine bu sebeplere bağlı olarak gecikmesinde sakınca bulunan hallerde de kanunla yetkili kılınmış merciin yazılı emri bulunmadıkça; haberleşme engellenemez ve gizliliğine dokunulamaz. Yetkili merciin kararı yirmidört saat içinde görevli hâkimin onayına sunulur. Hâkim, kararını kırksekiz saat içinde açıklar; aksi halde, karar kendiliğinden kalkar.

İstisnaların uygulanacağı kamu kurum ve kuruluşları kanunda belirtilir.”

Yine Anayasa’ nın “VIII. Düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti” başlıklı 26. maddesine göre ise;

“MADDE 26- Herkes, düşünce ve kanaatlerini söz, yazı, resim veya başka yollarla tek başına veya toplu olarak açıklama ve yayma hakkına sahiptir. Bu hürriyet resmî makamların müdahalesi olmaksızın haber veya fikir almak ya da vermek serbestliğini de kapsar. Bu fıkra hükmü, radyo, televizyon, sinema veya benzeri yollarla yapılan yayımların izin sistemine bağlanmasına engel değildir.

(Değişik: 3/10/2001-4709/9 md.) Bu hürriyetlerin kullanılması, millî güvenlik, kamu düzeni, kamu güvenliği, Cumhuriyetin temel nitelikleri ve Devletin ülkesi ve milleti ile bölünmez bütünlüğünün korunması, suçların önlenmesi, suçluların cezalandırılması, Devlet sırrı olarak usulünce belirtilmiş bilgilerin açıklanmaması, başkalarının şöhret veya haklarının, özel ve aile hayatlarının yahut kanunun öngördüğü meslek sırlarının korunması veya yargılama görevinin gereğine uygun olarak yerine getirilmesi amaçlarıyla sınırlanabilir.

(Mülga: 3/10/2001-4709/9 md.)

Haber ve düşünceleri yayma araçlarının kullanılmasına ilişkin düzenleyici hükümler, bunların yayımını engellememek kaydıyla, düşünceyi açıklama ve yayma hürriyetinin sınırlanması sayılmaz.

(Ek fıkra: 3/10/2001-4709/9 md.) Düşünceyi açıklama ve yayma hürriyetinin kullanılmasında uygulanacak şekil, şart ve usuller kanunla düzenlenir.”

Burada dikkat edilmesi gereken kritik nokta aslında Anayasa hazırlayıcıların daha ilk başta,  Anayasa hazırlanırken özgürlükten çok istisnaya ağırlık vererek yasaklama eğilimi güttükleridir. Zira; yukarıda tam metinleri verilen hükümlerde yer alan “kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel ahlâkın korunması, başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması, başkalarının şöhret veya haklarının, özel ve aile hayatlarının yahut kanunun öngördüğü meslek sırlarının korunması veya yargılama görevinin gereğine uygun olarak yerine getirilmesi” gibi istisnaların, sınırlarının net olarak belirlenememesi sebebiyle; istismara her zaman açık ve her halükarda yasaklama kararı verilebilmesine imkan tanıyan sebepler olduğu görülmektedir.

Peki Twitter’ ın kapatılmasının arkasındaki yasal gerekçeler neler ve bu kapatma nasıl gerçekleşti?

Başbakanlık Basın Müşavirliği, Başbakan Erdoğan'ın Bursa'daki "Twitter, mwitter kökünü kazıyacağız" sözlerine dün gece açıklık getirdiler ve “Başbakanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan'ın bugün Bursa mitingindeki konuşmasında Twitter hususunda kullandığı ifadelerde, hukuki bir duruma işaret edilmektedir. Halihazırdaki durumda, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının bazı linklerin kaldırılmasına ilişkin mahkemelerden çıkarmış oldukları kararların uygulanması konusunda Twitter yetkililerinin duyarsız kaldıkları bir süreç söz konusudur. Nitekim bu süreç zarfında mahkeme kararları doğrultusunda TİB gerekli girişimlerde bulunmuş, ancak Twitter yetkilileri bu taleplere duyarsız kalmıştır. Mahkeme kararlarını umursamama, hukukun gereğini yerine getirmeme biçimindeki bu tutumda bir değişiklik gözlenmemesi halinde, vatandaşlarımızın mağduriyetini gidermek için teknik olarak, Twitter'e erişimin engellenmesinden başka çare kalmayabileceği belirtilmektedir. Başbakanımız da Bursa'daki konuşmasından bu olguya dikkati çekmiş bulunmaktadır” dediler.

Başbakanlık' tan yapılan bu açıklamadan sonra Twitter' a erişim kesildi. Türkiye'nin büyük bir kesiminde Twitter' a ulaşımın sağlanamadı ve saat 23.00 itibariyle de erişimin engellendiği bildirildi.

TİB' den yapılan açıklamada, Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı'nın, 5651 sayılı kanun ve diğer ilgili mevzuat hükümlerine göre çalışmalarını yürüttüğü anımsatıldı. Vatandaşların şikâyetleri üzerine, Twitter' da kişilik haklarının ve özel hayatın gizliliğinin ihlali nedeniyle Türkiye Cumhuriyeti mahkemelerince erişimi engelleme kararlarının verildiği kaydedilen açıklamada, şu ifadelere yer verildi: "Bu kararlar, Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı'na ulaşmış ve başkanlığımız tarafından içeriğin çıkarılması Twitter' dan istenmiştir. Ancak, mahkeme kararlarının uygulanması hususunda tüm iyi niyet çabalarımıza karşılık Twitter bu kararlara duyarsız kalmış ve mahkeme kararlarını tanımamıştır. Yurt dışı merkezli söz konusu internet sitesi Türkiye Cumhuriyeti mahkemelerinin vermiş olduğu kararları yok saymıştır. Bu nedenle, vatandaşlarımızın ileride telafisi mümkün olmayacak mağduriyetlerinin önlenmesi için başka bir seçenek kalmadığından mahkeme kararları doğrultusunda Twitter' a erişimin engellenmesi tedbiri uygulanmıştır. Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı, hukuk devleti ilkesi çerçevesinde mahkeme kararlarını uygulamakla yükümlüdür. "Açıklamada, yurt dışı merkezli söz konusu internet sitesinin, Türk mahkemelerinin kararlarına uyarak hukuka aykırı içerikleri çıkardığı takdirde, TEDBİR AMAÇLI uygulanan erişimin engellenmesine son verileceği bildirildi.

Telekonomünikasyon İletişim Başkanlığı'nın internet sitesinde yapılan sorgulamada da "İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı (TMK 10. maddesi ile görevli)'nin 20.03.2014 tarih ve sayılı kararına istinaden TİB tarafından koruma tedbirinin uygulandığı" ibaresi yer aldı.

Günlerdir büyük tartışmalara neden yeni internet yasası (internet sansürü) Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'e gönderilmişti ve Gül'ün yeni internet yasasını onaylayacak mı yoksa veto mu edecek diye bekliyordu. Kamuoyunu meşgul eden yeni internet yasası (internet sansürü) Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından onaylandı. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, tartışmalara neden olan yeni internet yasasını onayladığını internetten duyurmuş ve gazetecilerin bu konudaki soruları üzerine "Önce bilinmesini isterim ki Türkiye demokratik bir hukuk ülkesidir. Özgürlüklerin güçlenmesini arzu ederiz. Gerilemek söz konusu olmaz. Kimse de gerilemeyi özlemez zaten Türkiye'de. İnternet yasasını biliyorsunuz. Sıkıntılı durumlar vardı. Noksanlıkları düzelttiler. Youtube gibi facebook gibi platformlar dünyanın her tarafında geçerli olan şeyler ve bunların kapatılması diye bir şey söz konusu olmaz. Yalnız bu platformlarda herhangi bir şekilde suç işlenirse birisine hakaret veya birisinin özel hayatına saldırı söz konusu olursa mahkeme kararıyla da bunlar kapatılır. Gerçek ortamda suç neyse sanal ortamda suç aynıdır, takibi yapılır. Biz her zaman özgürlüğün genişletilmesiyle ilgili gurur duyuyoruz." tümden kapatma gibi bir olayın söz konusu olmayacağını açıklamıştı.

İŞTE YENİ İNTERNET YASASININ (İNTERNET SANSÜRÜ) 10 MADDESİ:

1- Anahtar kelimelerle "uygunsuz içerik" belirlenip sayfa kaldırılabilecek.

2- Sansür, URL adresi tabanlı yapılabilecek:

3- Yer sağlayıcı yurtdışındaysa bile erişim engellenebilecek. DNS değiştirerek bir siteye girilemeyecek.

4- Hâkimler, 24 saat içinde sansür kararı verebilecek. "Zararlı" içerik çıkarılmazsa, 500-1.000 TL arasında günlük para cezası kesilecek.

5- Hosting firmaları her kullanıcının izini sürebilecek. Her kullanıcının internetteki faaliyeti kayda alınarak bir-iki yıl saklanacak.

6- TİB başkanına internet sitesi erişim engelleme yetkisi verilecek.

7- Birliğe gönderilecek olan "erişimin engellenmesi kararı" 4 saat içinde uygulanmak zorunda.

8- Erişim Sağlayıcılar firmalar, kullanıcıların hangi sitelere girdiğini kaydedip 2 yıl boyunca saklayacak.

9- Bilgisayar ve akıllı telefonlardan internete bağlanan 34 milyon kullanıcı tek tek fişlenecek.

10- İnternetteki içerikler sayfa bazında da engellenebilecek.

DNS DEĞİŞTİRME DEVRİ KAPANIYOR.

Kabul edilen maddelere göre, internette yer sağlayıcı (hosting), yer sağladığı içerik hukuka aykırı bulunduğunda içeriği yayından çıkarmak zorunda olacak. Ayrıca, yer sağladığı web sitelerine dair trafik bilgilerini bir yıldan az ve iki yıldan fazla olmayacak şekilde saklamak durumunda. Telekomünikasyon İletişim Başkanlığına (TİB), bunları yerine getirmeyen yer sağlayıcı firmalara 10 bin TL ile 100 bin TL arasında idari para cezası uygulayacak. Yeni yasaya göre, internet servis sağlayıcıları, engellenen web sitelerine alternatif erişim yollarını da engellemekle hükümlü olacak. Şu anda olduğu gibi, DNS ve benzeri yöntemlerle engelli sitelere giriş yapılamayacak.

ERİŞİM SAĞLAYICILARI BİRLİĞİ KURULUYOR

Merkezi Ankara’da bulunacak olan Erişim Sağlayıcıları Birliği, tüm internet servis sağlayıcılarının ve internet erişim hizmeti sunan diğer işletmelerin katılımıyla oluşturulacak. Amacı ise, servis sağlayıcılarının koordinasyonunu sağlamak olacak. Erişim Sağlayıcıları Birliği’ne üye olmayan ve/veya kararlarını kabul etmeyen internet servis sağlayıcıları, Türkiye’de internet servisi sunamayacak.

ENGELLEME KARARI 24 SAAT İÇERİSİNDE VERİLECEK

İnternetteki bir içeriğin kişilik haklarını ve özel hayatını ihlal ettiğini düşünen kişiler, doğrudan sulh ceza hakimine başvurarak, ilgili içeriğin kaldırılmasını isteyebilecek. Hakim de, ilgili içeriğin erişime engellenmesine tek başına karar verebilecek. Şayet söz konusu içeriğe erişimin engellenmesine karar verilirse, yer sağlayıcı kararı 24 saat içerisinde uygulamak zorunda olacak. Hakimler, yalnızca kişilik hakkını ihlal eden bölümlerin erişime kapatılmasına karar verebilecek.

‘Zorunlu olmadıkça’, sitenin tümünün erişime kapatılması kararı verilemeyecek. Hakimler, engelleme kararlarını, herhangi bir duruşma olmadan, 24 saat içinde kararlaştıracak.

ERİŞİM 4 SAATTE ENGELLENECEK

Erişim Sağlayıcıları Birliği’nin kuruluş amacı, erişime engellenecek site veya içeriklerin, hızl bir şekilde erişime engellenmesi. Erişim Sağlayıcıları Birliği, engelleme kararını ilettikten sonra, internet servis sağlayıcısı en geç 4 saat içerisinde engellemeyi gerçekleştirmek zorunda.

Sulh ceza mahkemesinin kararını, 4 saat içerisinde yerine getirmeyen sorumlu kişilere ve internet servis sağlayıcılarına, 500 günden 3 bin güne kadar adli para cezası uygulanacak.
TİB Başkanı engellemeye tek başına karar verebilecek

İnternette yayınlanan bir içeriğin özel hayatının gizliliğini ihlal ettiğini düşünen kişiler, direkt olarak TİB’e de başvurabilecekler. Burada iki farklı yol izlenebilecek. İlki, içerik doğrudan TİB Başkanı’nın emri üzerine engellenebilecek. Bu karara karşı sulh ceza mahkemesine itiraz edilebilecek. İkinci ihtimal ise TİB, kendisine gelen bu talebi Erişim Sağlayıcıları Birliği’ne bildirecek ve söz konusu içerik en geç 4 saat içerisinde Türkiye’den erişilemez hale gelecek. Talep ‘daha sonra’, sulh ceza hakiminin kararına sunulacak ve hakim, kararını 48 saat içerisinde açıklayacak. Şayet karar açıklanmazsa, erişim engellemesi kaldırılacak. Erişim engellemelerinde, site sahiplerine sebep belirtilmeyecek.

Görevlerini yerine getirirken suç işledikleri iddia edilen TİB personeli hakkında cezai soruşturma yapılması için, TİB Başkanı’nın izni, TİB Başkanı hakkında cezai soruşturma yapılması için ise bağlı olduğu bakanın izni gerekecek.

Trafik kayıtlarının istenmesine ilişkin önergelerde “siber güvenlikle” ilgili sürpriz bir hüküm yer aldı. TİB Başkanı’nın mahkemelerce talep edilen trafik bilgilerini istemesi hükmüne “siber güvenlikle” ilgili bilgileri de isteyebileceği düzenlemesi eklendi. Bu düzenlemenin Redhack gibi hackerlerın takibi ve bulunmasına yönelik olduğu öğrenildi. Ancak TİB Başkanı “siber güvenlik” gerekçesini göstererek Redhack gibi hackerlar dışında istediği kişiler hakkında içerik sağlayıcısı, yer sağlayıcısı veya erişim sağlayıcısından istediği trafik bilgilerini elde edebilecek.

Konunun bir de uluslar arası boyutu var.. Küreselleşen dünyada sınırların olmadığı; herkesin yaptıklarınızdan an be an haberdar olduğu – hatta kendi vatandaşlarınızdan saklasanız bile başkaları tarafından ne yaptığınızın bilindiği  - gayet ortadayken böyle bir düzenleme yapılmış olması aslında sadece içeriye değil, dışarıya da bir mesaj niteliğinde ve dışarısı da bunun bilincinde olduğu için mesajlar gecikmedi.. Nitekim Bursa mitinginde yaptığı konuşmada twitter üzerinden dolaşan montaj kasetlere tepki gösteren Başbakan Erdoğan, "Twitter falan hepsinin kökünü kazıyacağız. 'Efendim işte uluslararası camia şöyle der, böyle der' hiç beni ilgilendirmiyor" demişti.

 Türkiye’nin Twitter’e erişiminin engellenmesi üzerine Twitter’den bir mesaj gönderen Avrupa Komisyonu’un digital gündeminden sorumlu olan Başkan Yardımcısı Neelie Kroes, AB medyasınca yansıtılan mesajında “Türkiye'deki Twitter yasağı yersiz, anlamsız, korkakçadır. Türkiye ve uluslararası toplum bunu sansür olarak görecek. Öyledir.” eleştirisinde bulundu.

AB’nin eski Ankara Temsilcisi emekli Büyükelçi Marc Pierini, Wall Street Journal gazetesince yansıtılan değerlendirmesinde “Türkiye şimdi tamamen farklı bir ligte” görüşünü öne sürdü. Pierini “Twitter’i bloke etmek, kısa bir süre önce imzalanan internet yasasının uygulanması yönünden bir ilk adım. Türkiye, kendini dünyadan dışlıyor” savlarını dile getirdi.

Sonuç olarak her ne kadar Cumhurbaşkanı Sn. Abdullah Gül, yasayı onaylamadan önceki açıklamalarında “ Önce bilinmesini isterim ki Türkiye demokratik bir hukuk ülkesidir. Özgürlüklerin güçlenmesini arzu ederiz. Gerilemek söz konusu olmaz. Kimse de gerilemeyi özlemez zaten Türkiye'de. İnternet yasasını biliyorsunuz. Sıkıntılı durumlar vardı. Noksanlıkları düzelttiler. Youtube gibi facebook gibi platformlar dünyanın her tarafında geçerli olan şeyler ve bunların kapatılması diye bir şey söz konusu olmaz. Biz her zaman özgürlüğün genişletilmesiyle ilgili gurur duyuyoruz."  dese de gelinen noktada olayların hiç de Sayın Cumhurbaşkanı’ nın ifade ettiği gibi gerçekleşmediği ve ülkenin adım adım karanlığa doğru sürüklendiği görülmekte.

Daha da vahim olanı ise; Küresel risk danışmanlık şirketi Eurasia Group’un analisti Naz Masraff ‘ ın,“Bu, Erdoğan’ın sonucu ne olursa olsun secim sonrası dönemde muhtemelen daha uzlaşmacı bir yaklaşımı benimsemeyeceğine ilişkin ilk işarettir. Bu, muhtemelen Türkiye’nin, dünyadaki konumunu yalnızlaştıracak, özellikle Batı ile ilgili olarak” uyarısını yapması.. Yani 30 Mart seçimlerinin sonucu ne olursa olsun – ki beklediği oy oranını alırsa halkın desteğini arkasına aldığı düşüncesiyle, umduğunu bulamazsa da bunun doğuracağı kızgınlıkla- Sn. Başbakanın internet çeteleriyle (!) hesaplaşacağı açıkça ortada..

Hepinize; başkasının özgürlüklerinin başladığı sınıra kadar özgürce dolaşabileceğiniz bir yaşam dilerim..